Μια Βρετανίδα γυναίκα αναζητά απεγνωσμένα μια νομική οδό για να μείνει έγκυος με το εγγόνι της – χρησιμοποιώντας τα ωάρια της νεκρής της κόρης.

Στην πρώτη υπόθεση αυτού του είδους στον κόσμο, η γυναίκα, 59 ετών, και ο σύζυγός της ισχυρίζονται ότι ήταν επιθυμία της ετοιμοθάνατης κόρης τους να γονιμοποιηθούν τα ωάριά της από σπερματοζωάρια δότη και να εμφυτευθούν στη μήτρα της μητέρας της. Θα είναι η μόνη ευκαιρία του ζευγαριού να γίνουν παππούδες αφότου η κόρης τους, που ήταν μοναχοπαίδι, πέθανε από καρκίνο του εντέρου τέσσερα χρόνια πριν όταν ήταν ακόμα κοντά στα 30 της.

Επέλεξε να κρυοσυντηρήσει τα ωάριά της με την ελπίδα ότι θα μπορούσε να κάνει παιδιά στο μέλλον, αλλά έχασε με τραγικό τρόπο τη μάχη με τη νόσο.  Καμία κλινική με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει συμφωνήσει  για τη θεραπεία της μητέρας, η οποία τώρα ελπίζει να εξάγει τα ωάρια στη Νέα Υόρκη, όπου μία κλινική είναι διατεθειμένη να παρέχει θεραπεία γονιμότητας με εκτιμώμενο κόστος έως και £60,000.

Στην ηλικία της, οι πιθανότητες της γυναίκας να μείνει έγκυος χρησιμοποιώντας τα ωάρια είναι μικρές.

Επιπλέον όμως υπάρχουν μεγάλοι κίνδυνοι για την υγεία της και την υγεία του αγέννητου παιδιού εάν η θεραπεία γονιμότητας ευδοκιμήσει.

Ωστόσο η γυναίκα και ο 58χρονος σύζυγός της λένε ότι είναι αποφασισμένοι να τιμήσουν τις επιθυμίες της κόρης τους και η υπόθεση τώρα πρέπει να κριθεί από το δικαστή.

Αν είναι επιτυχής, οι ειδικοί πιστεύουν πως η γυναίκα θα είναι η πρώτη στον κόσμο που θα γεννήσει μωρό χρησιμοποιώντας τα ωάρια της νεκρής κόρης της. Ο Dr. Mohammed Taranissi, ο οποίος διευθύνει την κλινική γονιμότητας ARGC στο Λονδίνο, δήλωσε: «Ποτέ δεν έχω ακούσει για υπόθεση παρένθετης μητρότητας που αφορά μια μητέρα και τα ωάρια της νεκρής κόρης της. Είναι αληθεία να πούμε ότι αυτό μπορεί να είναι μια παγκόσμια πρωτιά.»

Η Human Fertility and Embryology Authority (HFEA) έχει ήδη απορρίψει την αίτηση του ζευγαριού να εξάγει τα κρυοσυντηρημένα ωάρια της κόρης του στην Αμερική, με την αιτιολογία πως δεν έχει δώσει σαφή γραπτή συγκατάθεση για κάτι τέτοιο.

Αλλά οι γονείς της ετοιμάζονται τώρα να αμφισβητήσουν την απόφαση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ισχυρίζονται ότι η κόρη τους, τους είπε λίγο πριν το θάνατό της ότι αυτή ήταν η επιθυμία της.

Ωστόσο, πολιτικοί και ακτιβιστές επέκριναν την προοπτική να δημιουργηθεί ένα μωρό καιρό μετά από το θάνατο της βιολογικής μητέρας.

Ο David Davies, βουλευτής των συντηρητικών στο Monmouth, δήλωσε: «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιος θα ήθελε να το κάνει αυτό. Θα είχα σοβαρές ανησυχίες σχετικά με οποιαδήποτε άδεια που χορηγείται από την HFEA ή τα δικαστήρια. Είναι ενδεχομένως αρκετά ενοχλητικό.»

Η Josephine Quintavalle, από την ομάδα εκστρατείας Comment on Reproductive Ethics (Σχόλιο στην Αναπαραγωγική Ηθική), αναγνώρισε πως θα υπάρξει συμπάθεια για την απώλεια της μητέρας, αλλά είπε ότι θα είναι «αδύνατο να μην αισθάνονται πολύ άβολα» αν επιτρέπονταν να συνεχιστεί η διαδικασία. Δήλωσε για τη δυνητική γιαγιά: «Η κόρη της είναι αναντικατάστατη και θα πρέπει να θρηνείται έτσι».

Αλλά η Annie Casserley, 62 ετών, που ενήργησε ως παρένθετη για τη δική της κόρη δήλωσε: «Εάν ήταν επιθυμία της κόρης της και θέλει να τιμήσει την επιθυμία της τότε είναι απόλυτα δική της επιλογή.»

Οι γυναίκες που έχουν περάσει σε εμμηνόπαυση είναι ακόμη σε θέση να φέρουν παιδιά στον κόσμο χρησιμοποιώντας ωάρια δοτών και σπερματοζωάρια. Ωστόσο, οι μαιευτήρες λένε ότι οι κίνδυνοι που συνδέονται με την εγκυμοσύνη, όπως η αποβολή, είναι μεγαλύτεροι.

Τα πλήρη στοιχεία της αμφιλεγόμενης υπόθεσης αποκαλύπτονται μέσα στα πρακτικά της Τακτικής Επιτροπής Εγκρίσεων της HFEA, η οποία έχει μέχρι στιγμής απορρίψει τρεις προσπάθειες του ζευγαριού για να εξασφαλίσει την άδεια να χρησιμοποήσει τα ωάρια.

Η Mail on Sunday γνωρίζει την ταυτότητα της οικογένειας, αλλά θα σεβαστεί την επιθυμία τους να παραμείνουν ανώνυμοι. Χθες το βράδυ οι δικηγόροι της οικογένειας αρνήθηκαν να σχολιάσουν, λέγοντας ότι θεωρούν την υπόθεση ιδιωτική.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι η κόρη του ζευγαριού διαγνώστηκε με καρκίνο του εντέρου στα 23 και επέλεξε να παγώσει και να αποθηκεύσει τρία από τα ωάριά της στην IVF Hammersmith στο West London το 2008.

Συμπλήρωσε μία αίτηση όπου έδινε συναίνεση να αποθηκευτούν τα ωάριά της για χρήση μετά το θάνατό της, αλλά κυρίως, δεν κατάφερε να συμπληρώσει ξεχωριστό έντυπο όπου θα υποδείκνυε το πώς θα επιθυμούσε τα ωάριά της να χρησιμοποιηθούν. Αυτό τεχνικά σήμαινε ότι η συναίνεσή της ήταν άκυρη.

Πέθανε το 2011 χωρίς να αφήσει περαιτέρω οδηγίες. Ήταν ανύπαντρη. Τα πρακτικά αποκαλύπτουν πως «το ισχυρότερο και μοναδικό στοιχείο» των επιθυμιών της ήταν μια συνομιλία με τη μητέρα της όσο ήταν στο νοσοκομείο το 2010. Η νεαρή γυναίκα φέρεται να είχε ζητήσει από έναν ανώνυμο γιατρό αν κάποιος με ένα στόμιο, όπως η ίδια, θα μπορούσε να φέρει ένα παιδί. Ο γιατρός επιβεβαίωσε ότι ήταν δυνατό.

Όμως η μητέρα δήλωσε ότι τότε συμφωνήθηκε ότι αν η κόρη της δε θα μπορούσε να φέρει ένα παιδί «θα το έκανα εγώ γι’αυτήν». Τα πρακτικά αναφέρουν ότι η νεαρή γυναίκα ήθελε η μητέρα της να «φέρει τα μωρά της… στο πλαίσιο που δε θα περίμεναν να φύγει από το νοσοκομείο ζωντανή.»

Το ζευγάρι προσέγγισε κλινικές γονιμότητας μετά τον θάνατο της κόρης του. Ήλπιζαν να δημιουργήσουν έμβρυα χρησιμοποιώντας την τυπική θεραπεία IVF με τα ωάρια της κόρης τους και τα σπερματοζωάρια ενός ανώνυμου δότη. Ωστόσο, καμία κλινική του Ηνωμένου Βασιλείου δεν ήταν διατεθειμένη να το πραγματοποιήσει.

Σε γενικές γραμμές, οι κλινικές γονιμότητας δεν προσφέρουν θεραπεία σε γυναίκες άνω των 50 ετών λόγω των περιορισμένων πιθανοτήτων επιτυχίας και των επιπλέον κινδύνων.

Εκτός αυτού, δεν απαιτούνταν από την επιτροπή της HFEA να εξετάσει την ηλικία της μητέρας σε αυτήν την υπόθεση επειδή το ζήτημα είχε να κάνει αποκλειστικά με το αν η κόρη συναίνεσε να χρησιμοποιηθούν τα ωάριά της με αυτόν τον τρόπο. Το ζευγάρι έχει τώρα εγκριθεί για θεραπεία από μια κλινική στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη New York Fertility Services. Τα πρακτικά αναφέρουν: «Αν και αναφέρεται πως οι πιθανότητες της [μητέρας της γυναίκας] να μείνει έγκυος είναι “πολύ μικρές” και ότι “τυχόν επιπλοκές μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή της”, το ζευγάρι λέει ότι είναι αποφασισμένο “να τιμήσει τις επιθυμίες της κόρης του”.»

Η αίτηση για άδεια εξαγωγής του σπέρματος έγινε στην HFEA από την IVF Hammersmith, η οποία αποθήκευε τα ωάρια και εδρεύει στο Hammersmith Hospital στο West London.

Οι αιτήσεις που έγιναν τον Νοέμβριο του 2013, τον Μάρτιο του 2014 και τον Αύγουστο του 2014 απορρίφθηκαν.

Τα πρακτικά από την επιτροπή HFEA αναφέρουν ότι έχουν «κατανόηση» για τις απόψεις των γονέων αλλά δεν παρείχαν επαρκή δεδομένα για να εγκριθεί η εξαγωγή.

Η HFEA επιβεβαίωσε ότι η υπόθεση θα προχωρήσει τώρα σε δικαστικό έλεγχο. Θα πάει στο Διοικητικό Δικαστήριο, ένα τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου, σε ημερομηνία που θα καθορισθεί.

Αν αυτή η τελευταία νομική δυνατότητα αποτύχει, τα ωάρια θα καταστραφούν τον Φεβρουάριο του 2018, δέκα χρόνια μετά την αποθήκευσή τους.

Ο καθηγητής Simon Fishel, διευθύνων σύμβουλος των κλινικών Care Fertility, είπε ότι η μόνη παρόμοια υπόθεση αφορούσε μια Βρετανίδα μητέρα που προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το ήδη γονιμοποιημένο έμβρυο της νεκρής κόρης της – αλλά αυτή η προσπάθεια απέτυχε.

Ωστόσο πιστεύει ότι η τελευταία περίπτωση είναι «λίγο διαφορετική» από ηθικής απόψεως σε σχέση με εκείνη της Diane Blood, που το 1997 κέρδισε μια νομική μάχη για να χρησιμοποιήσει το σπέρμα του νεκρού συζύγου της για να προσπαθήσει να συλλάβει ένα παιδί.

Δήλωσε: «Ένα επιχείρημα είναι το εξής: αν η οικογένεια αισθάνεται ότι είναι σωστό γι’αυτούς, ποιος έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει;». Ωστόσο δήλωσε ότι και άλλοι παράγοντες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Η HFEA δήλωσε ότι δεν ήξερε άλλες περιπτώσεις όπου μια γυναίκα γέννησε ένα παιδί χρησιμοποιώντας τα ωάρια της αποθανούσας κόρης της. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι δε θα ενημερώνονταν αυτόματα εάν υπήρχε επαρκής συναίνεση και αν δεν ήταν απαραίτητη η άδεια εξαγωγής.

Η Imperial NHS Trust που έχει την IVF Hammersmith δεν έκανε κανένα σχόλιο.

Πηγή: Macfarlane J., Adams S. (2015) “British mum, 59, i